REGIO- Per 18 mei 2020 geldt een onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater in het werkgebied van Waterschap Vallei en Veluwe. “Maar dat is niet genoeg!”, zegt Waterschap Vallei en Veluwe, dat eem uitbreiding van maatregelen overweegt om de (grond)watervoorraad in het werkgebied te beschermen. “2018 en 2019 waren uitzonderlijk droge jaren, ook 2020 begint bijzonder droog. Hoewel het werkgebied van Vallei en Veluwe over één van de grootste zoetwatervoorraden van Nederland beschikt - de blauwe motor onder de Veluwe - kunnen we daar niet onbeperkt gebruik van maken. Het waterschap overweegt om grondwateronttrekkingen te gaan beperken of te gaan verbieden. Uitgangspunt bij deze besluiten is de verdringingsreeks.” De Veluwe en ook de Utrechtse Heuvelrug hebben enorm grote en belangrijke zoetwatervoorraden. “Om een goed beeld te vormen van de omvang bevat de grond van de Veluwe circa 10 keer het water van het IJsselmeer. Door veranderingen in land- en waterverbruik is hier jaarlijks 150 miljoen m3 minder water per jaar beschikbaar dan 100 jaar geleden. Terwijl afgelopen jaren de neerslag is toegenomen. Nu we als gevolg van klimaatverandering vaker te maken krijgen met schaarste van water is zorgvuldig, zuinig waterbeheer nodig. Net als structurele veranderingen in het gebruik van bodem, bebossing en benutting van water.” Voorbeelden van maatregelen die het waterschap al genomen heeft, zijn een verbod op het onttrekken van oppervlaktewater en een aangepast peil- en maaibeheer. Dit zijn korte termijn maatregelen en gezien de omvang van het probleem niet voldoende. Het langdurig neerslagtekort en daaruit volgende droogte en de schade die ontstaat, wordt steeds urgenter en vraagt om andere keuzes en ingrepen. We moeten werken aan een klimaatrobuust watersysteem. Dit vraagt om het herinrichten van gebieden, andere vormen van land- en bodemgebruik, meer water sparen en vasthouden en minder afvoeren. Samenwerking tussen veel partijen is hierbij belangrijk.
Uitbreiding van de maatregelen door het waterschap zijn daardoor onvermijdelijk. Bijvoorbeeld een uitbreiding van hetonttrekkingsverbod oppervlaktewater. “Op het moment dat de rivierwaterstanden gaan dalen en het IJsselmeerwater gebruikt moet worden voor andere gebieden kan het onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater ook voor de andere delen van het gebied worden ingesteld. Concreet gaat het dan om de Noordelijke IJsselvallei, de Gelderse Vallei en de polders langs de Randmeren. In 2018 was dit het geval.” Een andere mogelijke maatregel is grondwateronttrekkingen beperken of verbieden. “Het waterschap overweegt om ook buiten de beschermde natuurgebieden en met name in kwetsbare en gevoelige gebieden grondwateronttrekkingen te beperken of te gaan verbieden. In ons gebied is dat in een zone van 200 meter rond beschermde kwetsbare natte natuurgebieden al permanent verboden. Uitgangspunt bij deze besluiten is de zogenaamde Verdringingsreeks waarin landelijk en regionaal is bepaald welke functie bij een dreigend tekort aan water als eerste beperking krijgen opgelegd en welke als laatste. Te denken valt in eerste instantie aan grondwateronttrekkingen voor beregening van laagwaardige teelt zoals gras en mais. Of onttrekking van grondwater voor bepaalde industriële activiteiten. Op korte termijn valt winst te halen door niet overdag (in de zon met hoge verdamping) maar ‘s nachts te beregenen.”